HET PROJECTPLAN
Thema: urgent item is voorlichting over de holocaust en de strijd tegen toenemend antisemitisme.
Op de conferentie Joods Erfgoed delen we verhalen en kennis, doen nieuwe ideeën op, netwerken en inspireren elkaar om de Joodse geschiedenis in Gelderland en omgeving (inclusief Hanzesteden, rond de Zuiderzee en de grensstreek  –  plaatsen waar synagogen en joodse begraafplaatsen duiden op Joods leven) nog beter te verankeren in de lokale situatie en te verbinden met het leven van de mensen van nu.

Er zijn in de Provincie Gelderland vele initiatieven, programma’s en projecten die zich bezighouden met Joods Cultureel Erfgoed. Denk aan musea met exposities, onderzoek en archieven, herdenkingen, jongerenreizen naar het voormalige vernietigingskamp Sobibor, het inrichten van plekken van herinnering, onderhoud van synagogen, holocausteducatie, het plaatsen van struikelstenen, ‘Open Joodse Huizen’ routes, het herstel van Joodse begraafplaatsen en de strijd tegen antisemitisme.
Tot nu toe opereren de verschillende organisaties met hun activiteiten vaak los van elkaar. Met deze bijeenkomst over het Joods Erfgoed brengen we de verschillende mensen die bij al deze activiteiten betrokken zijn, bij elkaar. Het doel van de conferentie is te fungeren als aftrapmoment van een duurzaam netwerk.

In 2019/2020 hebben veel mensen op heel verschillende niveaus gewerkt aan activiteiten in het kader van 75 jaar Vrijheid. Aandacht voor antisemitisme, een belangrijk thema van deze conferentie, is in toenemende mate urgent. Middeleeuwse waanideeën over Joden die niet-Joodse kinderen ontvoeren om hen te offeren, over rijke Joden die een geheime agenda hebben om de wereld in hun macht te krijgen, blijken op het internet weer springlevend. We gaan in op waarheid en werkelijkheid: hoe leren we huidige en toekomstige generaties om feiten te onderscheiden van ‘fakenieuws’ en hoe gaan we om met de samenzweringstheorieën die via online-platforms worden verspreid.

In samenwerking met CODA/Apeldoornsche Bosch en WO2GLD zou de conferentie plaatsvinden in het in het Provinciehuis van Gelderland te Arnhem. Mirjam Huffener (project directeur Lotty Veffer Foundation) werkte met Gerda Brethouwer (directeur Nationaal Onderduikmuseum) en Jan Durk Tuinier (Stichting Vredeseducatie) een interessant programma op over de verschillende facetten van Joods erfgoed voor synagogen, (kleine) musea, herinneringscentra, organisatoren van Open Joodse Huizen / Huizen van Verzet en Stolpersteine, docenten VO, Pabo, hogescholen, vrijwilligers die zich bezighouden met educatie in het grensgebied met Utrecht (zoals de Gelderse Vallei) en het grensgebied met Duitsland, historische verenigingen en bibliotheken, kerken in Gelderland en de grenssteden en Hanzesteden aan de Overijsselse “veilige kant van de IJssel” (aldus Herman Finkers).
Met deze inhoudelijke deskundigen wilden we onderzoeken wat de vragen zijn die spelen, welke behoefte er bestaat, welke knelpunten er zijn, waar digitale kansen en uitdagingen liggen en hoe daar in de toekomst mee omgegaan kan worden. Nu eens niet op een abstract metaniveau, maar juist uitgaan van de ‘best practices’, de aanwezige kennis en ervaring.
Herinneringscentrum Apeldoornsche Bosch gaf aan samen met CODA graag de functie van knooppunt te willen vervullen en daarmee het initiatief te verankeren in de eigen programmering.

Davidsster gevonden bij de archeologische opgravingen in Sobibor;
fotomateriaal ter beschikking gesteld door archeoloog Ivar Schute
voor de educatieve website Nooit Voltooid Verleden

Gecancelled
Mijn plan uit 2018 groeide uit tot een mooi project waarbij rekening werd gehouden dat vanwege corona andere communicatiemiddelen ingezet moesten worden. We vroegen een jonge journalististe waar te nemen en verslag te doen. We planden korte video’s in over de verschillende thema’s van de conferentie. Clips die op de website, social media en in de nieuwsbrieven van de deelnemende partijen verspreid zouden worden om de gesprekken over het onderwerp te stimuleren en aan te zetten actief deel te nemen binnen het beoogde netwerk.
Júist in deze tijd had dit project veel op kunnen leveren, maar waar ik meende dat er een volledig draagvlak was bleek dat niet zo te zijn.
Het spijt mij zeer dat – ondanks de voorbereidingen en de vermeende gedeelde overtuiging van de urgentie en noodzakelijkheid – het voor mij niet langer mogelijk was mij in te zetten voor dit initiatief. Mijn besluit heeft alles te maken met de wijze waarop WO2GLD het in een cruciaal stadium liet afweten bij de fondsenwerving, waardoor we niet gebruik konden maken van het momentum van de activiteiten rondom ’75 jaar bevrijding’. Vervolgens kwam ik er in een laat stadium achter dat WO2GLD zich distantieerde van het project – wat er hoogstwaarschijnlijk mede toe leidde dat fondsen subsidie-aanvragen afwezen – en dat Erfgoed Gelderland niet zoals besproken in 2019 een aanvraag had gedaan bij ‘Gelderland Herdenkt’; een aanvraag waarin een honorarium voor het concept en projectplan opgenomen hadden moeten worden.
Mirjam Huffener, 1 maart 2021

Waarom Gelderland
De provincie Gelderland is sinds 2002 actief betrokken bij projecten om de herinnering aan het voormalige vernietigingskamp Sobibor in haar Poolse partnerprovincie Lubelskie levend te houden. Elk jaar nemen leden van de Provinciale Staten deel aan de herdenkingsreis van Stichting Sobibor; een reis die een onuitwisbare indruk achterlaat. Deze mooie traditie heeft geleid tot een grote betrokkenheid van Statenleden en daarmee van de Provincie Gelderland.
Sinds 2013 nemen scholieren uit Gelderland deel aan de International Youthmeeting die gehouden wordt rond de 14e oktober, de dag waarop de roemruchte opstand in Sobibor plaatsvond. De deelnemers komen van deze reis terug als ambassadeurs. Zij zorgen ervoor dat het verhaal van Sobibor verteld blijft worden.